Kapłan mówi po pozdrowieniu: Uznajmy przed Bogiem, że jesteśmy grzeszni … Następuje chwila milczenia. Należy ją wykorzystać nie tyle na szczegółowy rachunek sumienia, ile na uznanie faktu własnej biedy, grzeszności, niemocy wyjścia z grzechów na własną rękę, potrzeby nawrócenia. Przede wszystkim trzeba uznać, że potrzebuję miłosierdzia.

Zauważmy, że wszyscy, zarówno wierni, jak i kapłan uznają swoją grzeszność przed świętym Bogiem. Publiczny charakter aktu pokuty wiąże się z prawdą, że moja grzeszność nie jest wyłącznie moją osobistą sprawą. Dlatego wyznaję swoją grzeszność nie tylko samemu Bogu, ale też Kościołowi. Na moich grzechach Kościół bowiem realnie traci, tak samo, jak zyskuje na moim uświęceniu.
Akt pokuty może mieć różne formy. W Mszale rzymskim są 4 wersje.
a) Forma dialogowana: K: Zmiłuj się nad nami Panie, W: Bo zgrzeszyliśmy przeciw Tobie. K: Okaż nam Panie miłosierdzie swoje, W: I daj nam swoje zbawienie.
b) Tropy czyli seria wezwań na które odpowiada się: „zmiłuj się nad nami” np. Panie, który zostałeś posłany, aby uzdrowić skruszonych w sercu, zmiłuj się nad nami. Najstarszą formą jest wezwanie: Kyrie eleison (z gr.) Panie zmiłuj się nad nami.
c) Spowiedź powszechna czyli Coniteor: „Spowiadam się Bogu wszechmogącemu i wam bracia i siostry…”. W trakcie tej modlitwy pokutnej dołączamy gest bicia się w piersi. Źródło tego gestu znajdujemy w Ewangelii: skruszony celnik bije się w piersi i woła – „Boże miej litość dla mnie grzesznika” ( Łk 18,13; Łk 23, 48). Od samego początku chrześcijanie używali tego gestu na wyrażenie swego pokutnego usposobienia. Serce uważane było między innymi za siedlisko i źródło grzechu, stąd bicie w piersi traktowane było, jako zewnętrzne ukazanie poczucia swej grzeszności, skruchy, żalu i samego wyznania grzechu. Niegdyś pokutnicy bili w swoją pierś kamieniem – do tego trudno namawiać, warto jednak postarać się, by nie było to wyłącznie bezwiedne machanie ręką.
d) Aspersja ( łac. Aspergo – rozpraszać, pokrapiać ). Chodzi o pokropienie wiernych wodą święconą na pamiątkę chrztu św., w którym zostaliśmy oczyszczeni z grzechu i wezwani do życia bez grzechu. Aspersję można używać w niedzielę podczas Mszy św., a zwłaszcza w okresie wielkanocnym.
Co jest skutkiem aktu pokuty? Kapłan prosi Boga: „Niech się zmiłuje nad nami Bóg Wszechmogący, a odpuściwszy nam grzechy doprowadzi nas do życia wiecznego. Amen”. Owocem aktu pokuty jest zgładzenie grzechów lekkich, powszednich, a zatem przygotowanie serca do słuchania Słowa Bożego i Ofiary Eucharystycznej. Jeżeli mam na sumieniu grzechy ciężkie, powinienem prosić o łaskę szybkiej i dobrej spowiedzi, bo tylko tam otrzymam zgładzenie tych grzechów.